Գրականության ցանկ՝ 2025թ․ կարճ ուղեցույց

Ակադեմիական գրավոր աշխատանքներում մատենագրությունը կարևոր բաղադրիչ է, որը խորություն և հավաստիություն է հաղորդում գիտական ​​աշխատանքներին: Անկախ նրանից, թե դա հետազոտական ​​աշխատանք է, էսսե, թե գիրք, մատենագրությունը ծառայում է որպես ընթերցողի համար ուղեցույց է՝ հեղինակի աշխատանքում օգտագործված և նպաստած աղբյուրները տեսնելու: Ընթերցեք այս հոդվածը՝ ավելին իմանալու համար մատենագրության բաղադրիչների և Word փաստաթղթերում մատենագրություն ավելացնելու մասին:

Ի՞նչ է մատենագրությունը և ինչու՞ է այն կարևոր

Մատենագրությունը հղումների և աղբյուրների համակարգված ցանկ է, որոնք հեղինակը խորհրդակցել, մեջբերել կամ օգտագործել է իր գրավոր աշխատանքը ստեղծելիս: Այն հիմնարար դեր է կատարում ուրիշների մտավոր ներդրումները ճանաչելու գործում՝ հնարավորություն տալով ընթերցողներին ծանոթանալ հեղինակի գաղափարները ձևավորած հիմնարար նյութերին:

Մատենագրությունը կարող է ներառել հետևյալ աղբյուրները՝ գրքեր, հոդվածներ, կայքեր, բլոգներ, փոդքասթեր, թեզեր, դիսերտացիաներ, զեկույցներ, սպիտակ թղթեր, հարցազրույցներ, աուդիովիզուալ նյութեր, քարտեզներ, բառարաններ, վիճակագրական տվյալների հավաքածուներ և այլն:

Մատենագրության մեջ աղբյուրները մեջբերելով՝ հեղինակները նաև նշում են գաղափարների, տվյալների կամ հասկացությունների ստեղծողներին։ Սա ոչ միայն աջակցում է էթիկական չափանիշներին, այլև օգնում է խուսափել գրագողությունից։

Լավ կազմված մատենագրությունը բարձրացնում է հետազոտական ​​աշխատանքի հավաստիությունը։ Այն ցույց է տալիս, որ հեղինակն օգտագործել է համապատասխան և հուսալի աղբյուրներ՝ հաստատելով իր փաստարկների վավերականությունը։ Բացի այդ, հղումների ցանկը թույլ է տալիս ընթերցողներին ստեղծել օգտակար աղբյուրների փոքր տվյալների բազա, որը կարող են օգտագործել իրենց սեփական հետազոտության համար։

Գրականության ցանկի հիմնական տարրերը

Գրականության ցանկում մեջբերված յուրաքանչյուր աղբյուր պետք է պարունակի հետևյալ տեղեկությունները՝

Հեղինակի անունը։ Սկզբում գրեք հեղինակի ազգանունը, ապա՝ հեղինակի անունը կամ անվան սկզբնատառերը։ Եթե հեղինակները մեկից ավելի են, յուրաքանչյուր անունը բաժանեք ստորակետով։ Եթե հեղինակները մի քանիսն են, վերջին հեղինակի ազգանվանից առաջ օգտագործեք ամպերսանդ (&) նշանը։

Աշխատանքի վերնագիրը։ Գրքի, հոդվածի կամ այլ աշխատանքի վերնագիրը գրեք թեքատառով կամ ընդգծված տառատեսակով։ Ավելի մեծ աշխատանքի մաս կազմող հոդվածների կամ գլուխների համար վերնագրի շուրջը օգտագործեք չակերտներ։

Հրատարակման ամսաթիվ։ Նշեք աշխատանքի հրատարակման ամսաթիվը։ Գրքերի դեպքում սա սովորաբար հրատարակման տարեթիվն է։ Հոդվածների դեպքում նշեք հրատարակման տարեթիվը և, եթե հնարավոր է, ամիսը և օրը։

Հրատարակիչ (գրքերի համար): Եթե աղբյուրը գիրք է, նշեք հրատարակչի անունը:

Ամսագրի անվանում (հոդվածների համար): Եթե աղբյուրը հոդված է, նշեք այն ամսագրի անվանումը, որում այն ​​հրապարակվել է: Նշեք հատորի և համարի համարը, եթե կիրառելի է:

Էջի համարներ։ Մուտքագրեք հոդվածի, գլխի կամ որևէ այլ համապատասխան էջի էջերի համարները։ Սա հատկապես կարևոր է կոնկրետ տեղեկատվություն կամ մեջբերումներ անելիս։

DOI կամ URL (առցանց աղբյուրների համար): Տրամադրեք թվային օբյեկտի նույնականացուցիչ (DOI) կամ ուղղակի URL: Դա կօգնի ընթերցողներին անմիջապես մուտք գործել աղբյուր:

Մուտքի ամսաթիվը (առցանց աղբյուրների համար): Եթե աղբյուրը կարող է փոփոխվել, նշեք աղբյուրին մուտք գործելու ամսաթիվը:

Հրատարակություն (գրքերի համար): Եթե աղբյուրը որոշակի գրքի հրատարակություն է, նշեք հրատարակության համարը (օրինակ՝ 2-րդ հրատարակություն):

Հրատարակման վայրը (գրքերի համար): Նշեք քաղաքը, որտեղ գիրքը հրատարակվել է:

Ամենատարածված մեջբերումների ոճերը

Մատենագրություն ավելացնելիս պետք է զգույշ լինել օգտագործվող մեջբերումների ոճի հարցում: Կան մի քանի մեջբերումների ոճեր, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի իր սեփական կանոնները և կոնվենցիաները՝ աղբյուրները ճիշտ մեջբերելու վերաբերյալ: Ամենատարածված մեջբերումների ոճերից են MLA-ն, APA-ն, Չիկագոն, Հարվարդը և այլն: Մեջբերման ոճի ընտրությունը հաճախ կախված է ակադեմիական առարկայից կամ որոշակի հրատարակության նախասիրություններից: Ահա մեջբերումների ամենատարածված ոճերից մի քանիսը՝

MLA

MLA-ն օգտագործվում է հումանիտար գիտությունների, ինչպիսիք են Անգլերենը և Պատմությունը, ոլորտներում գրելու համար: Այդ պատճառով այն ներառում է ուղեցույցներ այնպիսի աղբյուրների մեջբերման համար, ինչպիսիք են պիեսները, տեսանյութերը և կերպարվեստի ստեղծագործությունները:

MLA ձևաչափով գրքերը մեջբերվում են հետևյալ կերպ՝

Ազգանուն, Անուն։ Կոչում։ Հրատարակման քաղաք, հրատարակիչ, հրապարակման ամսաթիվ։

APA

Մեկ այլ ձևաչափ՝ APA-ն, օգտագործվում է հոգեբանության, բիզնեսի և հասարակական գիտությունների մեջ: Այս ձևաչափը նաև ներառում է հղումների հրահանգներ տեխնիկական հոդվածների և տվյալներով հարուստ հետազոտությունների համար:

APA ձևաչափով գրքերը մեջբերվում են հետևյալ կերպ՝

Ազգանուն, Անվան սկզբնատառ։ (Հրատարակման տարեթիվ)։ Աշխատանքի վերնագիր։ Հրատարակչի անուն։

Չիկագոյի ոճի ձեռնարկ(CMoS) 

Չիկագոյի ոճի ձեռնարկը թույլ է տալիս հեղինակներին կազմակերպել մատենագրությունն երկու եղանակով՝ նշումների և մատենագրության համակարգի և հեղինակ-ամսաթիվ համակարգի միջոցով: Առաջինը լայնորեն կիրառվում է հումանիտար գիտություններում, իսկ երկրորդը՝ բնական և հասարակական գիտություններում:

Այս ձևաչափով գրքերը մեջբերվում են հետևյալ կերպ՝

Ազգանուն, Անուն։ Վերնագիր։ Հրատարակման վայր՝ Հրատարակիչ, Հրատարակման տարեթիվ։

Մեջբերման այլ ոճեր

IEEE (Էլեկտրատեխնիկայի և էլեկտրոնիկայի ինժեներների ինստիտուտ): Հաճախ օգտագործվում է տեխնիկական և ճարտարագիտական ​​ոլորտներում: Այն օգտագործում է թվային համակարգ տեքստում հղումների համար՝ համապատասխան գրառումներով հղումների ցանկում:

Հարվարդի ոճը։ Այս ոճը չունի միասնական ստանդարտ ձևաչափ, բայց սովորաբար պահանջում է տեքստում փակագծերի մեջ նշել հեղինակի անունը և հրատարակման տարեթիվը։ Այնուհետև ամբողջական հղումները ներկայացված են մատենագրության մեջ։

AMA (Ամերիկյան բժշկական ասոցիացիա): Հաճախ օգտագործվում է բժշկական և գիտական ​​աշխատանքներում: Այն օգտագործում է թվային մեջբերումների ոճ՝ հղումները թվարկված թվային կարգով մատենագրության մեջ:

Գիտական ​​խմբագիրների խորհուրդ (CSE): Հաճախ օգտագործվում է բնական գիտություններում: Այն առաջարկում է երեք համակարգ՝ մեջբերման հաջորդականություն, անվանման տարեթիվ և մեջբերման անվանում:

Համոզվեք, որ ստուգել եք ձեր դասախոսի, հրատարակչի կամ կազմակերպության կողմից տրամադրված կոնկրետ ուղեցույցները՝ ձեր աշխատանքի համար ճիշտ մեջբերումների ոճն օգտագործելու համար։

Ընդհանուր պահանջներ

Չնայած յուրաքանչյուր ոճ ունի մատենագրությունների ձևաչափման իր սեփական կանոնները, բոլոր մատենագրություններն ունեն նմանատիպ կառուցվածք՝

• Յուրաքանչյուր մատենագրություն ունի վերնագիր։ Ամենատարածվածներն են՝ «Մեջբերված աշխատանքներ», «Հղումներ» կամ «Մատենագրություն»։
• Մատենագրություններն այբբենական ցանկեր են։
• Գրականության ցանկերը կրկնակի տողատակով են։
• Գրականության ցանկը պետք է լինի ընթեռնելի տառատեսակներով։

Ի՞նչպես ավելացնել մատենագրություն Word փաստաթղթերում

Դուք կարող եք մատենագրություն ստեղծել ձեռքով, բայց դա կպահանջի շատ աշխատանք: Բացի այդ, եթե ավելացնեք որոշ աղբյուրներ կամ օգտագործեք այլ հղումների ոճ, ստիպված կլինեք այն կրկին թարմացնել: Հետևաբար, կարող եք օգտագործել գործիքներ՝ Word փաստաթղթերում մատենագրություններ ավտոմատ կերպով ստեղծելու համար: Դա կխնայի շատ ժամանակ և կօգնի ձեզ ապահովել, որ ձեր հղումները ճշգրիտ և ճիշտ լինեն:

Եկեք տեսնենք, թե ինչպես ստեղծել մատենագրություններ՝ օգտագործելով ONLYOFFICE Document խմբագիրը և դրա Mendeley և Zotero հավելվածները։

1. Mendeley

Mendeley-ն անվճար հղումների կառավարման ծառայություն է, որը թույլ է տալիս որոնել և կառավարել հրատարակությունների մեջբերումները և ստեղծել մատենագրություններ։

Քայլ 1. Ծառայությունից օգտվելու համար անհրաժեշտ է ստեղծել անվճար հաշիվ։

Հաշիվը ստեղծելուց հետո, Mendeley-i գրադարանում գտեք մատենագրության բոլոր աղբյուրները և ավելացրեք դրանք ձեր գրադարանին։ Հակառակ դեպքում դուք չեք կարող օգտվել ծառայությունից։ Երբ ավելացնեք ձեզ անհրաժեշտ բոլոր գրքերն ու հոդվածները, կկարողանաք ստեղծել ձեր մատենագրությունը ONLYOFFICE-ում։

Քայլ 2. ONLYOFFICE Document խմբագրում անցեք վերևի գործիքագոտու Պլագին ներդիր և գտեք Mendeley մոդուլը: Եթե պլագինը չեք գտնում տեղադրվածների մեջ, կարող եք այն տեղադրել նույն ներդիրում գտնվող Պլագինների կառավարիչի միջոցով:

Բացեք պլագինների ցանկը ձախ կողմի գործիքագոտում։

Քայլ 3. Այժմ կարող եք օգտագործել Որոնում դաշտը՝ ձեր մատենագրության համար անհրաժեշտ հղումները գտնելու համար՝ ըստ հեղինակի, վերնագրի կամ տարեթվի: Որոնման արդյունքներում նշեք ցանկալի հղումները, ընտրեք ոճը և սեղմեք Տեղադրել մատենագրություն կոճակը:

Ընտրված աղբյուրները կտեղադրվեն ձեր փաստաթղթում։

Քայլ 4. Աղբյուրները դասավորեք այբբենական կարգով և ստուգեք, թե արդյոք ձեր մատենագրությունը համապատասխանում է պահանջներին:

2. Zotero

Zotero-ն անվճար, բաց ծածկագրով հղումների կառավարման ծրագիր է, որը թույլ է տալիս կառավարել մատենագիտական ​​տվյալները և դրանց հետ կապված հետազոտական ​​նյութերը: ONLYOFFICE-ում Zotero ծառայության միջոցով մատենագրություն ավելացնելու համար հետևեք հետևյալ քայլերին՝

Քայլ 1. Սկսելու համար անհրաժեշտ է անվճար հաշիվ ստեղծել Zotero-ի պաշտոնական կայքում: Այնտեղ կարող եք գտնել մատենագրության բոլոր աղբյուրները և ավելացնել դրանք ձեր անձնական գրադարանին, որը կարող եք օգտագործել փաստաթղթերի խմբագրում մատենագրություն ստեղծելու համար:

Քայլ 2. Գտեք կամ տեղադրեք Zotero պլագինը՝ Պլագիններ ներդիրում։

Քայլ 3. Որոնեք աղբյուրի վերնագրով կամ մուտքագրեք հիմնաբառն Որոնում դաշտում։ Դուք կտեսնեք ձեր Zotero գրադարանի բոլոր առնչվող աղբյուրները։

Քայլ 4. Նշեք ցանկալի աղբյուրները, ընտրեք ոճը ցանկից և սեղմեք Տեղադրել մատենագրություն կոճակը: Ընտրված աղբյուրները կտեղադրվեն ձեր փաստաթղթում:

Mendeley թե Zotero՝ ո՞րն  է տարբերությունը

Երկու պլագիններն էլ՝  Zotero և Mendeley, նախատեսված են նույն նպատակի համար՝ մատենագրություններ ավելացնելու և կառավարելու համար։ Հետևաբար, պլագիններն ունեն շատ ընդհանրություններ՝ դրանք առաջարկում են նմանատիպ ֆունկցիոնալություն, և ինտերֆեյսները նման են։ Այնուամենայնիվ, որոշ գործառույթներ կարող են հասանելի լինել միայն վճարովի տարբերակում։

Հիմնական տարբերություններից մեկն այն է, որ մինչդեռ Mendeley հավելվածը կարող է որոնել աղբյուրներ հանրային գրադարաններում, Zotero-ն աշխատում է միայն օգտատիրոջ հաշվին կցված անձնական գրադարանի հետ։ Ցանկալի աղբյուրները պետք է ավելացվեն ձեր Zotero գրադարանին, նախքան դուք կկարողանաք որոնել և ավելացնել դրանք ձեր մատենագրությանը պլագինի միջոցով։

3. ԱԲ օգնական

Արհեստական ​​բանականությամբ աշխատող գործիքները կարող են պարզեցնել մատենագրություններ ստեղծելու գործընթացը՝ ավտոմատ կերպով ձևաչափելով հղումները, գտնելով բացակայող մեջբերումների մանրամասները և ստուգելով հետևողականությունը։ ONLYOFFICE խմբագիրներում ինտեգրված ԱԲ օգնականները կարող են օգնել օգտատերերին ստեղծել մեջբերումներ, առաջարկել հուսալի աղբյուրներ և ապահովել որոշակի մեջբերումների ոճերի պահպանումը։ Այս գործառույթը խնայում է ժամանակ և բարձրացնում ճշգրտությունը ակադեմիական և մասնագիտական ​​գրավոր աշխատանքների համար հղումներ կազմելիս։

Դուք կարող եք օգտագործել ԱԲ ձեր ընտրությամբ՝ ChatGPT, Mistral AI, Together AI, Groq, DeepSeek, Ollama և այլն․։

Քայլ 1. Սկսելու համար բացեք ձեր փաստաթուղթը ONLYOFFICE Document խմբագրում: Անցեք ԱԲ ներդիրին և բացեք չաթբոտը՝ սեղմելով Հարցնել ԱԲ-ին կոճակը:

Քայլ 2. Մուտքագրեք հուշում, օրինակ՝ «Ստեղծիր APA ոճի մատենագրություն հետևյալ ցուցակի համար [ձեր ցուցակը]» կամ «Գտիր բացակայող մանրամասները իմ հղումների համար»։

Քայլ 3. Վերանայեք առաջարկվող մեջբերումները՝ ԱԲ օգնականը կձևաչափի հղումները, կլրացնի բացակայող մանրամասները և կապահովի հետևողականությունը։

Քայլ 4. Պատճենեք և տեղադրեք ԱԲ-ի կողմից ստեղծված մատենագրությունը ձեր փաստաթղթում:

Ավելացրեք մատենագրություն Word փաստաթղթերում ONLYOFFICE խմբագիրների միջոցով

Դիտեք մեր վեբինարը՝ սովորելու համար, թե ինչպես ավելացնել մատենագրություն Word փաստաթղթերում՝ օգտագործելով ONLYOFFICE խմբագիրները։

Տեղադրեք մատենագրություն Word փաստաթղթերում և փորձեք ONLYOFFICE Desktop Խմբագրի այլ գործառույթներ Windows-ի, Linux-ի կամ macOS-ի համար կամ գրանցեք ձեր DocSpace հաշիվը՝ առցանց աշխատելու համար։

ՍԿՍԵԼ ԱՌՑԱՆՑ        ՁԵՌՔ ԲԵՐԵԼ ՀԱՄԱԿԱՐԳՉԱՅԻՆ ՀԱՎԵԼՎԱԾԸ